Bài 24 - Ánh sáng trong hồ thủy sinh - Phần 2

Ánh sáng trong hồ thủy sinh - Phần 2

Ánh sáng trong hồ thủy sinh - Phần 1

2. Đèn “full quang phổ” (full spectrum) là gì?
Full quang phổ là ánh sáng giống ánh sáng mặt trời, nó bao gồm 7 dãy màu cơ bản như đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm và tím, đây là những màu mắt người thấy được, thật ra full quang phổ bao gồm hàng triệu màu tác sắc khác nhau, Chúng ta chỉ quan tâm xạ nhiệt từ 300 đến 800 nm (mắt người nhìn được từ bức xạ 380 đên 700nm)
Các bạn cần nhớ thông tin QUAN TRỌNG: Cây thủy sinh dùng chủ yếu bức xạ 400 đến 500 nm, và từ 600 đến 700 nm. Dưới 300-400 nm và 500-600nm không quá quan trọng với cây. Vậy khi chế đèn LED hoặc mua bóng t5, các bạn hãy chịu khó nhìn vào cái biểu đồ bức xạ nhiệt này để chọn cho đúng nhé. Ví dụ như hình số 1, là bóng t5 của jbl solar tropic, bức xạ nhiệt từ 400-500 và 600-700 rất cao, rất phù hợp với cây thủy sinh. Những bóng không có thông tin này thì rất hên xui.
Tương tự, khi chọn LED thì bạn hãy chọn những bóng RGB có bước sóng như trên, ví dụ:
LED chuyên chơi Hà Lan: dãy led 30cm gồm: (10bóng) 5700K Cool White, (2bóng) 470nm Blue, (1bóng) 450nm Royal Blue, (1bóng) 525nm Green, (1bóng) 660nm Deep red
LED Chuyên chơi ánh sáng trắng 10k: (10bóng) 5700K Cool White, (3) 660nm Deep Red, (2) 450nm Royal Blue
LED chuyên chơi cây với ánh sáng 6500k: : (10bóng ) 5000K Cool White, (2) 450nm Royal Blue, (1) 470nm Blue, (1) 590nm Amber, (1) 625nm Red
Về cách sắp xếp hay thông tin chi tiết hơn thì các bạn hỏi mấy pro chuyên chế LED nhé.

3. Độ sáng Kelvin là gì?
Nhiệt độ màu được chia thành nhiều nấc thang để đo lường (đơn vị K – Kelvin) đi từ thấp tới cao được biểu hiện bởi màu tương đương: từ đỏ tới xanh (độ K cao dần), gồm 9 cấp độ sau: (các bạn xem hình 2 nhé)

Nhiệt độ màu sẽ khác với bức xạ màu ở mục 2, nhưng cũng có sự quan hệ mật thiết với nhau, ví dụ ánh sáng 6500 là ánh sáng trắng và nó đã bao gồm nhiều bức xạ màu từ 300 đến 700nm, nhưng ánh sáng 4100k hay 2700k lại có nhiều bức xạ màu nóng như đỏ, tím hơn, và sẽ tốt cho cây quang hợp hơn, làm 1 số cây màu lên màu đẹp hơn...
Vậy nên quan niệm của nhiều anh em là cứ phải chơi bóng t5 10000k mới tốt, hay 6500k cho cây màu đỏ là cũng chưa thật sự chính xác 100%. Theo kinh nghiệm của nhiều pro, 1 combo 4 bóng t5 tốt nhất có thể là:

1 bóng 2700k (vàng)
1 bóng 6500k (trắng)
1 bóng hồng
1 bóng 10000k

Hoặc:
2 bóng 6500k, 1 bóng 2700k, 1 bóng hồng

Hoặc:
2 bóng 6500k, 2 bóng hồng
Các bạn xem hình mix màu 3 nhé.

Tuy nhiên nếu bạn chơi rêu, dx, phong cách natural, awagumi... thì bạn không quá quan tâm đến ánh sáng 2700k, bóng hồng hay 6500k làm gì, chỉ cần full 10000k hay 12000k là được rồi.

4. Cri là gì?
Độ render màu - color rendering index, là chỉ số cho thấy màu, độ thật của vật được bóng đèn chiếu vào có giống với ánh sáng mặt trời chiếu vào vật đó bao nhiêu %, cri cao nhất là 99, thường bóng t5 hay t8 sẽ được kí hiệu như sau:
865 – nghĩa là độ render màu là 80-89, độ màu là 6500k
990 – nghĩa là độ render màu 90-99, độ màu là 9000k
Các bạn mua 1 bóng đèn huỳnh quang t8 hay t5 của Philips, điện quang sẽ thấy thông số trên bóng là 765, tức là độ render màu là 70 đến 79, và độ màu là 6500k
Các bóng jebo t8, odysea, triple H, aquaznic thường có độ render màu 80
Khi độ render màu lên đến 90-99 thì giá thành của nó cực mắc, mắc hơn bóng render 80 đến nhiều lần. Ví dụ bóng t8 jebo là 50 ngàn thì bóng t8 jbl cri 990 là 500 ngàn.
Các bạn chơi thủy sinh chỉ cần độ render 80-89 là đủ, còn ai khó tính hoặc chuyên chơi cây lên màu đẹp thì nên dùng cri 90-99
Về LED, điểm yếu của nó là có CRI thường thấp hơn đèn huỳnh quang, thường là chỉ ở 60-69 hay 70-79, những bóng LED có cri trên 90 thường rất mắc tiền. Tuy nhiên nhiều cao thủ chơi LED thành công cũng chỉ dùng bóng cri cỡ 78 là đủ. Mình cảm thấy CRI ở LED không quá quan trọng như cri của đèn huỳnh quang.

5. Nên chọn LED hay huỳnh quang t5, t8?
Cho đến bây giờ mỗi loại đèn đều có ưu nhược điểm riêng, ví dụ đèn T5 thì ổn định, ánh sáng ra thật, nếu mix nhiều đèn đúng thì hiệu quả rất cao, tuy nhiên điểm yếu của T5 là không thể chọn và mix nhiều bước sóng màu vào 1 máng như LED được.
Về LED, ánh sáng lạnh, tiết kiệm điện và có thể chọn bóng, chọn mix sóng màu theo ý thích là 1 điểm lợi thế lớn, tuy nhiên điểm yếu của LED là giá thành cực cao nếu chọn đúng bóng tốt.
Tùy vào túi tiền, sở thích và mục đích mà các bạn có thể chọn lựa LED hay đèn huỳnh quang, riêng cá nhân mình rất thích t8, t5, nhưng cũng cực mê LED của buildmyled (BLM) hoặc twinstar s series.

6. Kết luận
Chúng ta ngồi đây nghiên cứu, bàn luận về đèn và những chi tiết chuyên sâu, trong khi cả ngàn người chẳng cần biết và quan tâm nhiều đến những vấn đề nêu trên mà VẪN có hồ căng đẹp mê ly. Đèn hay dinh dưỡng, co2, hay bất cứ vấn đề gì của thủy sinh cũng chỉ là những yếu tố cần, nếu muốn có hồ đẹp thì người chơi phải có đam mê, trải nghiệm nhiều.
Nội dung ngắn ngọn của bài viết:
- Tính 0.5 đến 1 watt / lit cho hồ dùng đèn t5 là đủ và thậm chí dư sáng
- Led không tính watt / lít được, phải dùng lumen
- Tính watt/lít không chính xác bằng tính PAR
- PAR 30-50 là đủ, 50-100 là trồng được hầu hết mọi loại cây nhưng cần châm dinh dưỡng và đảm bảo co2
- Bóng đèn nào có xạ nhiệt màu từ 300-800nm là được gọi là full quang phổ giống mặt trời
- Cây hấp thụ ánh sáng từ 400-500nm và 600-700nm
- Bóng 6500k và 10000k đều có đủ 7 màu, trộn lại ra màu trắng như ta thấy
- Độ kenvin chỉ là để cho mắt nhìn là chủ yếu, không quá quan trọng, phải nhìn vào bảng sóng màu mới biết đèn có tốt cho thủy sinh không.
- CRI quan trọng với bóng t5 t8, cri 80 trở lên là ngon. Còn LED thì CRI không quá quan trọng, cỡ 78 trở lên là đủ
- LED hay huỳnh quang t5 t8 là do túi tiền, sở thích và mục đích của từng người chọn lựa